TAM KAN SAYIMI

Tam kan sayımı nedir?

• Tam kan sayımı, kan hücrelerinin ve hemoglobin miktarının ölçülmesi olarak tanımlanabilir. Bir kişinin genel sağlık durumunun değerlendirilmesinde ve  ayrıca anemi (kansızlık), enfeksiyon, lösemi gibi birçok hastalığın araştırılmasında oldukça sık kullanılan bir tetkiktir.

Kanda bulunan temel hücreler  ve bu hücrelerin işlevleri nelerdir?

• Alyuvar (Kırmızı kan hücreleri, eritrosit): Oksijen ve karbondioksid taşınmasında,
• Akyuvar ( Beyaz kan hücreleri, lökosit): Vücudun mikroplar ve zararlı etkenlere karşı savunmasında
• Kan pulcuğu (trombosit): Kanama halinde pıhtılaşmayı sağlamada görev alır.

Tam kan sayımında neler ölçülmektedir?

• Hemoglobin miktarı (kırmızı kan hücresinde bulunan, oksijen ve karbondioksid taşıyan protein)
• Alyuvarların (kırmızı kan hücresi, eritrosit) sayısı
• Akyuvarların (lökosit) sayısı
• Trombositlerin sayısı
• Hematokrit (kandaki alyuvarların kanın sıvı kısmına oranı)

Hemoglobin miktarı hangi durumlarda düşük olarak saptanır?
Hemoglobin kırmızı kan hücrelerinin içinde bulunan ve oksijen taşımakla görevli olan, demirden zengin bir proteindir. Kandaki hemoglobin miktarının düşük olması anemi (kansızlık ) olarak tanımlanmaktadır.
Başlıca anemi sebepleri ise:

• Akut ve kronik kanama
• Demir eksikliği
• Vitamin eksikliği ( B12 vitamini, folik asid gibi)
• Hormon eksiklikleri (tiroid hormonu gibi)
• Kronik hastalıklar (böbrek yetmezliği, kanser...)
• Otoimmün hastalıklar
• Hemoglobin yapısını, işlevini bozan bazı kalıtsal hastalıklar (Talassemi, Ailevi Akdeniz ateşi, orak hücreli anemi gibi)
• Alyuvarların yaşam süresini kısaltan kalıtsal hastalıklar
• Çeşitli fiziksel ve kimyasal maddelere bağlı olarak
• Bazı tedavilerin yan etkisi olarak (kemoterapi ilaçları gibi)

Alyuvar sayısı hangi durumlarda düşme gösterir ?

• Hemoglobin düzeyinde düşme ile seyreden hastalıklarda sıklıkla alyuvar sayısındaki düşme de olaya eşlik etmektedir.

Alyuvar sayısı hangi durumlarda yükselir?

• Kanın sıvı kısmında azalmaya bağlı olarak (aşırı sıvı kaybı, şok gibi)
• Kan hücrelerinin oksijen temin etmesindeki herhangi bir yetersizliğe bağlı olarak (yüksek irtifada yaşama, aşırı derecede sigara tüketilmesi gibi)
• Çeşitli hastalıklarda alyuvar üretiminin uygunsuz olarak uyarılması nedeni ile (bazı kanserler, böbrek nakli sonrası gibi)
• Kalıtsal bazı kusurlara bağlı olarak
• Kemik iliğini tutan bir hastalığa bağlı olarak

Akyuvar sayısı hangi durumlarda düşme gösterir ?
Akyuvarlar vücudun yabancı etkenlere karşı savunmasında önemli hücreler olup,  kandaki sayılarının belirgin derecede azalması  kişide enfeksiyon riskini önemli derecede arttırmaktadır.  Kanda akyuvar sayısının mikrolitrede 4500’ün altına düşmesi araştırılması gereken bir durumdur.
Akyuvar sayısıda düşme görülen bazı durumlar:

• Viruslara bağlı olarak gelişen bazı enfeksiyonlar
• İmmün (bağışıklık) sistemi tutan bazı hastalıklar (lupus gibi)
• Bazı tedaviler (antibiyotik tedavisi, kanserde ilaç ya da ışın tedavisi gibi)
• Kemik iliğini tutan hastalıklar (lösemi gibi)

Akyuvar sayısı hangi durumlarda yükselir?
Kanda akyuvar sayısının artması özel bir hastalık göstergesi değildir . Ancak akyuvar sayısının mikrolitrede 10000’nin üzerinde olması tıbbi değerlendirmeyi gerektiren bir durumdur.
Akyuvar sayısında artış görülen bazı durumlar:

• Çeşitli enfeksiyonlar
• Çeşitli ilaçlar (steroid, antibiyotik veya anti-epileptik ilaçlar)
• Ciddi fiziksel veya duygusal stres
• Kronik (süregen) kemik iliği hastalıkları
• Akut veya kronik lösemi ya da diğer kanserler
• Doku hasarı (yanık gibi)

Trombosit  sayısı hangi durumlarda düşme gösterir ?
Trombositler kanın pıhtılaşmasında rol alan hücreler olmakla birlikte, pıhtılaşma dışında bir çok işlevleri de bulunmaktadır. Bu nedenle hücre sayısındaki değişiklikler kadar, işlevlerindeki bozukluklar da önem taşımaktadır.
Trombosit sayısında düşme görülen bazı hastalıklar

• İmmun  sistemdeki edinsel ya da kalıtsal kusurlara bağlı olarak
• Trombosit tüketimini arttıran bazı hastalıklara bağlı olarak

Trombosit sayısı hangi durumlarda yükselir?
Trombosit sayısında artış ile seyreden durumlar pıhtılaşma eğilimini arttırabileceğinden önem taşımaktadır.
Trombosit sayısında artış görülen bazı hastalıklar

• Ani kan kaybı
• Akut enfeksiyonlar
• Kronik hastalıklar (bağ doku hastalıkları, tuberküloz gibi)

Kan hücrelerinin sayısında saptanan bir değişiklik durumunda sıklıkla periferik yayma denilen bir tetkik ile hücre şekillerinin ve yapılarının da mikroskopta  incelenmesi